Tổng quan về hoạt động tài trợ thương mại của các ngân hàng tại Việt Nam

Tài trợ thương mại đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại toàn cầu và hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu quản lý rủi ro tài chính. Đây chính là giải pháp giúp doanh nghiệp thực hiện giao dịch thương mại quốc tế và nội địa một cách an toàn và hiệu quả hơn. Tài trợ thương mại bao gồm các phương thức thanh toán, cấp vốn, bảo lãnh và quản lý rủi ro.

Khái niệm về tài trợ thương mại và các hình thức tài trợ phổ biến:

Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu trong kinh doanh sẽ không thể tránh khỏi những giai đoạn khó khăn về mặt tài chính khi xuất hàng hay mua hàng. Việc trì hoãn dòng tiền có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, khiến cho hàng hóa không thể lưu thông và làm ảnh hưởng đến hình ảnh của các doanh nghiệp với các đối tác. Do đó, trong việc kinh doanh thương mại cần sự xuất hiện của ngân hàng tài trợ, đóng một vai trò trung gian giúp cho việc vận chuyển hàng hóa được diễn ra trôi chảy, hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện việc xuất khẩu, buôn bán hàng hóa trơn tru hơn. Tài trợ thương mại ngoài việc hỗ trợ các doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro còn giúp cho các doanh nghiệp mở rộng quy mô kinh doanh nhanh chóng, góp phần đẩy mạnh kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam.
Tại Việt Nam, các ngân hàng đã ngày càng mở rộng các dịch vụ tài trợ thương mại nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp việt đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu.
Đối với nhà xuất khẩu, ngân hàng Việt nam sẽ cung cấp các gói dịch vụ chủ yếu như sau:

• Chiết khẩu bộ chứng từ theo L/C: ngân hàng ứng tiền trước khi doanh nghiệp có bộ chứng từ hợp lệ theo L/C, giúp các doanh nghiệp có dòng tiền ngay thay vì chờ thanh toán từ nhà xuất khẩu.
• Bao thanh toán xuất khẩu: Ngân hàng mua lại các khoản phải thu từ khách hàng nước ngoài, giúp các doanh nghiệp xuất khẩu thu hồi vốn nhanh, làm giảm rủi ro không thanh toán từ các đối tác mua hàng.
• Tài trợ trước giao hàng: tài trợ vốn trước khi giao hàng giúp các doanh nghiệp xuất khẩu có vốn để sản xuất, thu mua nguyên vật liệu trước khi giao hàng và nhận tiền từ đối tác.

Đối với nhà nhập khẩu, ngân hàng sẽ hỗ trợ bằng những dịch vụ như sau:

• Thư tín dụng (L/C) nhập khẩu: là loại hình dịch vụ được sử dụng rộng rãi để đảm bảo thanh toán cho các nhà cung cấp nước ngoài với nhiều loại hình khác nhau như LC được xác nhận (LC Confirmed), LC có thể chuyển nhượng (Transferable LC) và LC UPAS (Usance Payable at Sight LC).
• Tài trợ nhập khẩu theo LC: ngân hàng cung cấp vốn để doanh nghiệp có thể thanh toán thư tín dụng (L/C) mà không cần sử dụng vốn tự có.
• Bảo lãnh nhận hàng: giúp các doanh nghiệp nhập khẩu có thể nhận hàng ngay khi chưa có vận đơn gốc, tránh việc chậm trễ nhận hàng do thủ tục và giấy tờ.

Ngoài các dịch vụ hỗ trợ thúc đẩy xuất nhập khẩu, ngân hàng Việt Nam còn hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa xúc tiến thương mại qua các dịch vụ như:

• Chiết khấu hóa đơn (Invoice Discounting): Ngân hàng ứng trước một phần giá trị hóa đơn trước khi khách hàng của doanh nghiệp thanh toán, hỗ trợ các doanh nghiệp xoay vòng vốn để sản xuất kinh doanh.
• Bao thanh toán nội địa (Domestic Factoring): Ngân hàng mua lại các khoản phải thu của các doanh nghiệp thanh toán trong nuwowsc, giúp các doanh nghiệp tăng dòng viền và giảm rủi ro thanh toán chậm từ khách hàng.
• Bảo lãnh thực hiện hợp đồng: đảm bảo các doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trong hợp đồng nội địa.

Những lợi ích và rủi ro của các dịch vụ tài trợ thương mại tại Việt Nam

Trong thời kỳ kinh tế hội nhập, các dịch vụ hỗ trợ thương mại cho các doanh nghiệp Việt Nam đang ngày càng trở nên vô cùng quan trọng nhằm thúc đẩy trao đổi hàng hóa giữa các doanh nghiệp Việt và các nước trên thế giới. Việc hỗ trợ về tài trợ thương mại mang lại một nguồn lợi nhuận đáng kể cho ngân hàng thông qua chênh lệch lãi suất và phí dịch vụ. Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, các dịch vụ về tài trợ thương mại giúp cho việc giao thương buôn bán trở nên dễ dàng và trơn tru hơn. Các dịch vụ về tài trợ thương mại sec giúp cho nhà xuất khẩu giảm thiểu rủi ro không thanh toán và cải thiện dòng tiền cho doanh nghiệp. Đối với các công ty nhập khẩu, các dịch vụ từ ngân hàng sẽ giúp kéo dài thời gian thanh toán và hỗ trợ các doanh nghiệp tối ưu hóa dòng tiền.

Tuy mang lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp và ngân hàng, các dịch vụ về tài trợ thương mại cũng mang lại một số những rủi ro nhất định. Rủi ro đầu tiên là rủi ro về tín dụng, khi bên nhập khẩu bộ tín và không thanh toán hàng hóa gây thiệt hại cho bên xuất khẩu cũng như ngân hàng qua các dịch vụ tài trợ. Rủi ro về mặt tỷ giá và chính trị cũng là một trong những yếu tố khiến các doanh nghiệp cân nhắc, khi mà những biến động về chính trị trên thế giới và tỷ giá ảnh hưởng đến lợi nhuận của khách hàng cũng như của ngân hàng. Ngoài ra, những rủi ro về hàng hóa như mất hàng hay hư hỏng cũng có thể gây ra những thiệt hại đáng kể cho ngân hàng các các doanh nghiệp thông qua dịch vụ tài trợ thương mại.

Trong những năm vừa qua, các hình thức tài trợ thương mại ở Việt Nam mặc dù đã có những cải thiện về mặt quy trình, tuy nhiên vẫn chưa thực sự phổ biến đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Mặc dù việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận những dịch vụ tài trợ thương mại với chi phí hợp lý sẽ hỗ trợ đẩy mạnh kim ngạch xuất nhập khẩu tại Việt Nam, các doanh nghiệp và ngân hàng trong nước vẫn đang dè chừng trong việc tiếp cận các dịch vụ tài trợ thương mại. Theo báo cáo nghiên cứu của tổ chức IFC (International Finance Corporation) về chủ đề “tài trợ thương mại khu vực Mekong”, dịch vụ tài trợ thương mại của các ngân hàng hầu như vẫn chỉ dừng lại ở mức cơ bản và chưa phát huy hết được tiềm năng. Các ngân hàng Việt Nam hỗ trợ khoảng 21 % tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là một con số thấp so với các nước phát triển (40% - 70%). Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ tài trợ thương mại của các doanh nghiệp chủ yếu đến từ việc yêu cầu cao về tài sản thế chấp và quy trình thẩm định phức tạp. Các ngân hàng có thể cải tiến các quy trình qua việc số hóa hệ thống và sử dụng công nghệ tìm kiếm những doanh nghiệp vừa và nhỏ có tiềm năng phát triển. Thông qua những chiến lược số hóa đúng đắn, thị trường tài trợ thương mại Việt Nam hứa hẹn sẽ bùng nổ trong tương lai.

Xu hướng phát triển công nghệ của tài trợ thương mại tại Việt Nam:

Với việc nhiều công ty vẫn còn gặp nhiều trở ngại trong việc tiếp cận các sản phẩm tài trợ thương mại từ ngân hàng, các ngân hàng tại Việt Nam cần đẩy hơn nữa trong việc chuyển đổi số các quy trình và dịch vụ tài trợ thương mại. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng mở rộng việc giao thương với các nước trên thế giới, việc hoàn thiện các công nghệ mới trong quy trình tài trợ thương mại giống như việc thêm dầu vào bánh xe của bộ máy xuất nhập khẩu, giúp cho hội giao thương được diễn ra trơn tru và hiệu quả hơn. Một số những công nghệ mới giúp đẩy nhanh quy trình tài trợ có thể kể đến như số hóa tài trợ thương mại qua công nghệ blockchain và Smart Contract giúp cho giao dịch trở nên minh bạch và nhanh chóng hơn. Các chứng từ  thương mại được số hóa sẽ giúp cho việc xử lý được diễn ra nhanh chóng và chính xác giữa các bên. Ngoài ra, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học (Machine Learning) để tự động hóa việc kiểm tra chứng từ giao thương sẽ hỗ trợ hạn chế rủi ro trong qua trình tài trợ thương mại. Các hệ thống ngân hàng số (Open Banking) kết nối với ERP của doanh nghiệp sẽ giúp cho các giao dịch diễn ra tức thời, đẩy nhanh quy trình thanh toán.

Khi mà chuỗi cung ứng toàn cầu đang ngày càng trở nên hoàn chỉnh hơn, việc giao thương giữa các quốc gia đòi hỏi một sự thay đổi mạnh mẽ. Rất nhiều ngân hàng trên thế giới đã đi những bước di mang tính đột phá trong việc chuyển đổi số trong quy trình tài trợ thương mại. Các ngân hàng Việt Nam tuy đã có những nỗ lực chuyển mình nhưng vẫn còn cần thêm một cú hích thực sự trong quá trình phát triển và cải thiện hệ thống dịch vụ tài trợ thương mại của mình. Rất nhiều những quy trình và thủ tục vẫn đang được thực hiện trên giấy tờ, được di chuyển đến nhiều bên ở nhiều địa điểm khác nhau làm chậm lại quá trình chuyển giao hàng hóa giữa các bên liên quan. Bằng việc áp dụng những công nghệ mới, lượng thời gian bỏ ra cho những quy trình này sẽ được giảm đi đáng kể, qua đó giúp cho việc tiếp cận dịch vụ tài trợ của các công ty trở nên dễ dàng hơn.

Kết

Các dịch vụ tài trợ thương mại đang ngày càng trở nên quan trọng trong quá trình hội nhật của nền kinh tế Việt Nam. Việc các ngân hàng đón đầu trong quá trình công nghệ hóa hệ thống và dịch vụ tài trợ thương mại sẽ góp phần đẩy mạnh sự phát triển về lâu dài của cả nền kinh tế với mảng xuất nhập khẩu đóng vai trò mũi nhọn. Các ngân hàng cần nhanh chóng đẩy nhanh việc cập nhật những công nghệ mới vào quy trình tài trợ thương mại để không bỏ lỡ cơ hội phát triển trong thời đại mới, khi mà những nỗ lực về chuyển đổi số sẽ mang lại những kết quả lớn lao cho ngành ngân hàng.