Strategic foresight - Tầm nhìn chiến lược thực sự trong kinh doanh là gì

Hãy bắt đầu bằng một câu hỏi giả định:

Bạn sẽ chọn một quả cầu ma thuật cho biết trước tương lai, hay một bàn cờ luôn giúp tạo lên chiến lược chuẩn xác nhất?

Các nhà lãnh đạo thường đứng trước tương lai với vô vàn tác nhân khó tính tới, từ trí tuệ nhân tạo, lạm phát, tới xu hướng làm việc. Từ đó, các dự án chiến lược cũng dần trở nên ngắn hạn hơn, chỉ còn vài quý ngắn ngủi để tránh những rủi ro quá lớn.

Nhưng ta đều biết, tầm nhìn một doanh nghiệp cần dài hơn thế. Vậy thì nhìn trước tương lai hay chọn đúng chiến lược tốt hơn? Strategic foresight - Tầm nhìn chiến lược là câu trả lời, giúp kết hợp cả hai yếu tố để kiến tạo năng lực cốt lõi bền vững cho mọi tổ chức.

Sự “lệch sóng” hiện nay của chiến lược và dự đoán

Strategic foresight bao gồm hai yếu tố: Chiến lược và Dự đoán, hai nhân tố từng song hành nhưng dần dần được tách ra với hy vọng đảm bảo quá trình thực thi hiệu quả hơn.

Nhiều tập đoàn sẽ thuê các bên thứ ba để đánh giá chiến lược, phát triển các sáng kiến kinh doanh, hay tìm kiếm thị trường mới. Trong khi đó, bên dữ liệu dự đoán, thiếu quyền lực thực sự, sẽ tổ chức workshop để bàn về những kịch bản thiếu chặt chẽ, cũng như thiếu sự tham gia của những người ra quyết định.

Viễn cảnh này đã quá quen thuộc, khi chiến lược và dự đoán trôi dạt vào những con đường riêng, làm mất đi sức mạnh tổng hợp mà doanh nghiệp nên có. Còn rủi ro từ thị trường bên ngoài lại ngày càng lớn hơn. 

Đã đến lúc, ta thống nhất Chiến lược và Dự đoán để có Tầm nhìn chiến lược - Một cách tiếp cận hệ thống để xác định nơi doanh nghiệp có thể chiến thắng trong tương lai, và đảm bảo sự bền vững trước những biến đổi khôn lường của thị trường.

Đọc thêm: Chiến lược CX cho chuyển đổi số ngành Ngân hàng

Tại sao chiến lược tập đoàn cần tối ưu hơn

Chiến lược tập đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập lợi thế cạnh tranh bền vững, tuy nhiên, lại đang thất bại trong việc thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

Tại sao? Các CEO yêu cầu có tầm nhìn chiến lược dài hạn, nhưng trên thực tế, lại đang giới hạn các nhà chiến lược trong khung thời gian ngắn, dẫn đến các mục tiêu bị soi xét liên tục chỉ với những điều chỉnh nhỏ.

Sự thật là: Tốc độ triển khai của một dự án 2 năm cho tập đoàn sẽ khó bắt kịp sự thay đổi của thị trường. Trách nhiệm quan trọng của chiến lược - định hướng tổ chức và thực thi kế hoạch - đang bị đè nặng bởi áp lực trước mắt về phân bổ nguồn lực và các hoạt động hàng ngày.

Tối ưu chi phí là cần thiết, nhưng lợi thế cạnh tranh lâu dài sẽ đến từ các đầu tư đổi mới thực sự. Khi chiến lược không thể hướng tới tương lai, ta sẽ bị mắc kẹt với các checklist công việc thiếu cảm hứng, và thiển cận với những sự biến đổi khó lường của thị trường.

Đọc thêm: 7 chiến lược chắc thắng để cải thiện trải nghiệm khách ngân hàng - Phần 1

Cách vận dụng Strategic foresight - Tầm nhìn chiến lược cho tập đoàn

Chức năng dự đoán ngày nay thường bị giới hạn trong phòng nghiên cứu hoặc marketing, nơi kết quả đầu ra không gắn liền với quyết định chiến lược. Phương pháp luận của các dự đoán này cũng thiếu chặt chẽ lẫn tầm ảnh hưởng, khi thường ưu tiên các chủ đề mà ban lãnh đạo quan tâm, sau đó đưa ra kịch bản dựa trên những buổi thảo luận nhóm ngắn ngủi.

Ngày nay, tầm nhìn chiến lược không nên chỉ xoay quanh quan điểm của các nhà lãnh đạo. Kết quả kinh doanh mới là điểm cần tập trung.

Đọc thêm: Xây dựng chiến lược kinh doanh xung quanh big data

Tầm nhìn chiến lược phải được định vị theo chiều ngang, với sự phối hợp của các đơn vị khác nhau như marketing, tài chính, vận hành và phát triển sản phẩm, để đảm bảo cách giành chiến thắng và sẵn sàng thích ứng với tình hình thị trường.

10 bước để tiếp cận tầm nhìn chiến lược với nghiên cứu chuyên sâu và mô hình hóa chặt chẽ là:

1. Phát hiện tín hiệu thị trường dựa trên nghiên, dự đoán của chuyên gia, và sự trợ giúp của AI để có cách tiếp cận liên tục, giàu dữ liệu.

2. Xác định xu hướng dựa trên dữ liệu về hoạt động thị trường và những thay đổi về quy định.

3. Tìm hiểu góc nhìn vĩ mô thông qua các xu hướng có tác động đáng kể, từ đó đối thoại chiến lược với nhà lãnh đạo.

4. Xác định những yếu tố không thể dự đoán bằng cách phân loại để chiến lược có phạm vi bao quát lớn hơn: xã hội, công nghệ, quy định, môi trường, kinh tế, đạo đức, chính trị và hơn thế.

5. Phát triển những giả định về tương lai dựa trên xu hướng và yếu tố không thể dựa đoán, từ đó giảm thiểu tối đa các sai lệch

6. Thiết kế các kịch bản để ban lãnh đạo sử dụng và đưa ra quyết định, với dữ liệu nghiên cứu rõ ràng.

7. Kết nối với chiến lược thông qua phân tích SWOT và cách thử nghiệm khả năng thích ứng của tổ chức với tình hình tương lai.

8. Sử dụng chiến lược để phối hợp các bên liên quan với sự ủng hộ của ban điều hành, tập trung vào các quyết định quan trọng như phát triển sản phẩm hay sáp nhập. 

9. Thực thi chiến lược với các thước đo hiệu suất và các chiến lược hành động kèm theo.

10. Theo dõi và đánh giá để có sự điều chỉnh agile với chiến lược nhằm phản hồi với sự biến đổi của thị trường lẫn người tiêu dùng.

Ví dụ, đây là cách một ngân hàng có thể đối mặt với sự phát triển của AI: Xu hướng tương lai là các thị trường phi tập trung phát triển, cho phép người dùng kết nối và trả tiền cho nhau để chia sẻ tài nguyên chưa sử dụng.

Một kịch bản là: các hộ gia đình tạo ra sức mạnh thuật toán cho những cá nhân cần thông qua hệ thống nhà thông minh khi không sử dụng. Các ngân hàng có thể trở thành một trung gian đáng tin cậy để các bên trao đổi, đương nhiên là với một khoản phí nhỏ. Đây là một cơ hội mới để ngân hàng tham gia tái cơ cấu AI thành cơ sở hạ tầng có thể giao dịch.

Nghe có vẻ xa vời, nhưng Netflix cũng đã bắt đầu khi mọi người còn đang đi thuê đĩa DVD để về xem phim.

Chúng ta đang sống trong một thế giới phức tạp, và vì thế, tầm nhìn chiến lược cũng cần tiến hoá theo. Đừng chọn giữa quả cầu dự đoán và bàn cờ, hãy kết hợp chúng để đón đầu các bước sóng của sự chuyển đổi, và mở rộng tương lai cho tập đoàn mình.