Data & Design - Cách thiết kế và dữ liệu song hành tạo nên trải nghiệm

“Đằng sau mỗi mảnh dữ liệu là con người - một con người thực sự” - Rochelle King, Giám đốc Thiết kế và Trải nghiệm người dùng của Spotify. 

Trong thế giới ngày càng biến đổi, dữ liệu đã trở thành công cụ quan trọng với các dự án nói chung và các nhà thiết kế nói riêng. Một sản phẩm được làm ra có thể đáp ứng nhu cầu người dùng và mục tiêu kinh doanh của công ty, chính là nhờ những dữ liệu nghiên cứu hành vi khách hàng.

Là designer, chúng ta chính là tiền tuyến để các tiến bộ công nghệ có thể giao tiếp với xã hội qua một bộ mặt / giao diện tối ưu. Đó là lí do quan trọng mà người thiết kế cần hiểu hơn về dữ liệu, các nguồn cung cấp, và cách sử dụng sao cho có trách nhiệm nhất.

Sức mạnh của dữ liệu với các quyết định thiết kế

Liệu thiết kế có cần dựa trên dữ liệu? Hoàn toàn không. Bạn có thể tạo ra một sản phẩm chi dựa trên cảm quan trực giác của mình về cái đẹp và tạo ra một thứ tuyệt vời. Nhưng đó sẽ là một canh bạc thực sự.

Với thiết kế có sự trợ giúp của dữ liệu (giả sử là các dữ liệu này đã được xử lý phù hợp cho mục đich của dự án), bạn có thể tận dụng những kỹ năng đang có để đáp ứng người dùng tốt hơn. Chúng tôi tin rằng việc thu thập, quản lý, và phân tích dữ liệu là cách tốt nhất để kết nối giữa thiết kế, trải nghiệm người dùng, và các mục tiêu của doanh nghiệp.

Đọc thêm: Làm thế nào để đo lường và xác định giá trị của data - dữ liệu doanh nghiệp?

Nếu những điều sau nghe giống bạn với tư cách là một designer, hãy đọc tiếp để tìm hiểu về dữ liệu và thiết kế nhé:

• Bạn đam mê tạo một trải nghiệm người dùng tuyệt vời, và có mục tiêu về thay đổi hành vi của khách hàng
• Bạn hứng thú cách hành vi con người tác động đến sản phẩm, và đã tập quan sát cách mọi người sử dụng các thiết bị.
• Bạn suy nghĩ sâu sắc về các đối tượng người dùng hiện tại và tiềm năng.
• Bạn muốn giải quyết nhiều vấn đề để có giải pháp tốt nhất cho người dùng lẫn doanh nghiệp
• Bạn muốn hiểu về cách sử dụng dữ liệu để thử nghiệm các ý tưởng và tìm ra lựa chọn chiến thắng.

Các cách thu thập dữ liệu để sử dụng cho thiết kế

Làm sao để biết dữ liệu nào là cần thiết cho dự án và nên bắt đầu từ đâu? Dù mỗi dự án đều khác nhau, hai yếu tố chính sẽ tác động đến nhu cầu dữ liệu: Chủ đề cần nghiên cứu  và Bản chất của các câu hỏi.

Erica Hal đem đến một mô hình tuyệt vời để xác định cả hai yếu tố trên và xác định các hình thức để thu thập dữ liệu phù hợp. 

1. Nếu có câu hỏi về Con người và Tổ chức, hãy nghiên cứu để mô tả thực trạng thông qua: Phỏng vấn, Tìm hiểu bối cảnh, Phân tích tài Liệu.
2. Nếu có câu hỏi về Con người và Sản phẩm, hãy nghiên cứu để đánh giá và mô tả thông qua: Phỏng vấn, Usability testing, A/B testing.
3. Nếu có câu hỏi về Tổ chức và Đối thủ, hãy đánh giá sự phân tích thông qua: Phân tích SWOT, Brand audit
4. Nếu có câu hỏi về Sản phẩm và Đối thủ, hãy phân tích các đánh giá về: Usability testing, Phân tích đối thủ, Đánh giá Heuristic

Các nguồn dữ liệu để thu thập cũng rất đa dạng, có thể kể tới như: Các bài nghiên cứu đã có, Các phân tích dữ liệu từ bên thứ 3, Dữ liệu từ chính phủ, Khảo sát online, etc. Tuỳ theo nhu cầu và tính hình thực tế, ta sẽ chọn được cách sử dụng dữ liệu phù hợp nhất như trong phần tiếp theo mô tả.

Đọc thêm: Nghiên cứu UX định lượng khác gì với Phân tích dữ liệu?

Cách sử dụng dữ liệu vào quy trình thiết kế của dự án

Chắc hẳn bạn đã nghe về thiết kế lấy người dùng làm trung tâm - User Centered Design. Từ thấu hiểu đến xây dựng sản phẩm, ta đều có cách để sử dụng dữ liệu, và phần này sẽ giới thiệu cách ứng dụng vào từng phân đoạn của dự án.

Khi đặt vào một mô hình tuyến tính, ta sẽ thấy từng giai đoạn của dự án diễn ra như sau, với dữ liệu có thể được thu thập và xử lý để đưa ra quyết định ở bất kỳ khâu nào của chu trình.

• Thu thập dữ liệu: ở giai đoạn này, dữ liệu được thu thập qua nghiên cứu định tính (phỏng vấn, user testing) để thấu hiểu cảm xúc và động lực của người dùng; và nghiên cứu định lượng (khảo sát, phân tích dữ liệu) để có số liệu về hành vi.
• Phân tích dữ liệu: Dữ liệu đã thu thập được phân tích để tìm ra insights, xu hướng, pain point, và các cơ hội. Bạn có thể sử dụng Bản đồ thấu cảm (Empathy map) và Phân loại thẻ để có cái nhìn toàn cảnh với thông tin hữu ích
• Sử dụng dữ liệu: Các thông tin sẽ giúp designer quyết định dựa trên dữ liệu, từ đó thiết kế trải nghiệm với những tính năng phù hợp nhu cầu người dùng lẫn mục tiêu kinh doanh nhất.
• Kiểm tra: Các giải pháp thiết kế được kiểm tra qua các phương pháp như A/B testing, usability testing, đánh giá Heuristic, và hơn nữa để xem đã đáp ứng các mục tiêu đề ra.
• Kết quả: Sau khi sản phẩm được ra mắt, dữ liệu tiếp tục đóng vai trò phản hồi để tối ưu trải nghiệm hơn nữa. Các số liệu về hiệu suất và feedback từ người dùng sẽ được tổng hợp để lên kế hoạch cải thiện sản phẩm.

Ý nghĩa của dữ liệu với designer

Designer không cần phải trở thành một data analyst, đấy là điều chắc chắn. Nhưng càng thấu hiểu về quy trình xử lý và sử dụng dữ liệu, bạn càng có nhiều kiến thức để khiến cho quy trình trở nên hiệu quả hơn. Thực chất, có tới 3 cấp độ của việc áp dụng dữ liệu vào thiết kế, đó là:

• Dữ liệu thúc đẩy quyết định
• Dữ liệu hỗ trợ quyết định
• Dữ liệu cung cấp nhận thức để quyết định

Ở cấp độ cuối cùng, với nhận thức về dữ liệu, bạn sẽ có thể thấy được bức tranh toàn cảnh cách dữ liệu tác động lẫn nhau, và đa dạng giải pháp cho các vấn đề tìm thấy. Lúc này, dữ liệu là thành quả của một quá trình sáng tạo để tạo ra những thông tin phù hợp với mục đích của quyết định cuối cùng.

Đọc thêm: Kết hợp giữa dữ liệu và thiết kế như thế nào để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong sản phẩm và quy trình ?

Hoá ra dữ liệu và thiết kế không quá khác nhau phải không? Và đó cũng là điều chúng tôi tin, rằng thiết kế tối ưu và dữ liệu thông minh là những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của chiến lược doanh nghiệp.

Vậy, bạn đã sẵn sàng đưa thêm dữ liệu vào quy trình thiết kế của mình?